เรื่องสุขภาพ

สิ่งมีชีวิตทุกชนิดเกิดจากหน่วยชีวิตเล็ก ๆ ที่เรียกว่า เซลล์ (Cell) ประกอบเข้าด้วยกัน กระบวนการทั้งหลายที่จำเป็นต่อการดำรงชีวิต เช่น การสร้างพลังงานจากอาหารและขับถ่ยของเสียล้วนเกิดขึ้นภายในเซลล์ทั้งสิ้น
 

ส่วนประกอบของ เซลล์

เซลล์มีหลายชนิดซึ่งทำหน้าที่แตกต่างกัน แต่โดยส่วนใหญ่แล้วมีลักษณะคล้ายคลึงกัน ภายในเซลล์มีส่วนประกอบย่อยหลายอย่างซึ่งทำหน้าที่ต่าง ๆ เรียกว่า ออร์แกเนลล์ (organelle) ออร์แกเนลล์ที่มีขนาดใหญ่ที่สุด และสำคัญที่สุดคือ นิวเคลียส มีหน้าที่ควบคุมการทำงานทุกอย่างภายในเซลล์ นิวเคลียส มีเยื่อหุ้มเรียกว่า เยื้อหุ้มนิวเคลียสซึ่งเป็นเยื่อบาง ๆ สองชั้นประกบกันตรงกลางมีลักษณะคล้ายเจล

 

ออร์แกเนลล์ต่าง ๆ ในตัวอย่างเซลล์สัตว์ (ขนาดที่แสดงไม่เท่ากับสัดส่วนจริง)

1. นิวคลีโอลัส (nucleolus) เป็นแหล่งสร้างไรโบโซม
2. นิวเคลียส (nucleus) เยื้อหุ้มนิวเคลียสจะมีช่องเปิด ปิดเพื่อให้สารต่าง ๆ เคลื่อนเข้าและออกนิวเคลียสได้ เรียกว่า ช่องเยื้อหุ้มนิวเคลียส (nucleus pore)
3. กอลไจคอมเพล็กซ์ (golgi complex) มีหน้าที่เก็บสะสมและแจกจ่ายสารต่าง ๆ ที่ผลิตขึ้นภายในเซลล์
4. ไลโซโซม (lysosome) ทำลายแบคทีเรีย ที่บุกรุกร่างกายและทำลายส่วนประกอบของเซลล์ที่หมดสภาพแล้ว
5. ร่างแหเอนโดพลาซึม (endoplasmic reticulum) เป็นร่างแหของท่อสำหรับลำเลียงขนส่งสารต่าง ๆ ไปทั่วทั้งเซลล์
6. ไมโทคอนเดรีย (mitochondria) ทำหน้าที่สร้างพลังงานสำหรัลใช้ภายในเซลล์
7. ไรโบโซม (ribosome) มีหน้าที่ช่วงสร้างโปรตีนซึ่งจำเป็นต่อการทำงานภายในเซลล์ทั้งหมด
8. เซนทริโอล (centriole) มีบทบาทเกี่ยวข้องกับการแบ่งเซลล์

เซลล์ทุกชนิดจะมีเยื่อหุ้มเซลล์ห่อหุ้มส่วนประกอบต่าง ๆ ภายในเซลล์เยื่อหุ้มนี้มีคุณสมบัติ "เลือกให้ผ่าน" คือยินยอมให้สารซึมผ่านไปได้เพียงบางชนิดเท่านั้น
ส่วนประกอบอื่น ๆ ของเซลล์ นอกเหนือจากที่กล่าวมาข้างต้น เรียกว่า ไซโทพลาซึม (cytoplasm) เยื่อหุ้มเซลล์นิวเคลียส และ"ซโทพลาซึม รวมเรียกว่า โพรโทพลาซึม (protoplasm)
 

การแบ่งเซลล์

เซลล์เสื่อมและตายไปตลอดเวลาจึงจำเป็นต้องมีการสร้างเซลล์ใหม่ขึ้นมาทดแทน เซลล์จำลองตัวเองโดยแบ่งตัวเป็น 2 เซลล์ที่มีลักษณะเหมือนกันทุกประการ เรียกว่า daughter cell
 

	เซลล์เดี่ยวกำลังเริ่มแบ่งตัว
	เยื้อหุ้มนิวเคลียสหายไปส่วนประกอบต่าง ๆภายในนิวเคลียสเริ่มถูกดึงแยกจากกัน
	กลายเป็นนิวเคลียส 2 นิวเคลียสที่มีลักษณะเหมือนกันทุกประการ
	มีรอยคอดเกิดขึ้นตรงแนวกึ่งกลางเซลล์
	แบ่งออกเป้น 2 เซลล์

 

การประกอบเป็นร่างกายของเซลล์

เซลล์ต่างชนิดกันมีหน้าที่แตกต่างกันเรียกว่า ลักษณะจำเพาะขอ่งเซลล์โดยขนาดและรูปร่างของเซลล์ต่าง ๆ ขึ้นอยู่กับหน้าที่ของแต่ละเซลล์
เซลล์ชนิดเดียวกันจะรวมกันเป็นเนื้อเยื่อ ตัวอย่างเช่น เซลล์บุผิดชนิดทรงสูงซึ่งมีคุณสมบัติยอมให้สารต่าง ๆ เคลื่อนที่ผ่านได้ดี ประกอบกันเป็นเนื้อเยื่อบุผิว จึงเหมาะจะทำหน้าที่บุผิวอวัยวะต่าง ๆ เช่นลำไส้เล็ก ทำให้ดูดซึมสารต่าง ๆ ได้ดี เป็นต้น


 

ระบบ

กลุ่มอวัยวะที่ทำงานร่วมกันเรียกว่า ระบบ ตัวอย่างเช่นระบบย่อยอาหารของมนุษย์ ประกอบด้วยอวัยวะ 4 ชนิด ได้แก่ กระเพาะอาหาร ตับ ตับอ่อน และลำไส้



มนุษย์ยังมีระบบอื่น ๆ อีก เช่น ระบบโครงกระดูกซึ่งทำหน้าที่ค้ำจุนร่างกาย ระบบไหลเวียนเลือดทำหน้าที่ลำเลียงเลือดไปทั่วร่างกายระบบทั้งหมด ประกอบกันเป็นสิ่งมีชีวิตที่เรียกว่า ออร์แกนิซึม (organism)

 

---

หาความรู้เรื่อง cell เพิ่มเติม (ภาษาอังกฤษ)

1. ภาพถ่ายเซล์จากกล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอนอันน่าตื่นตา
2. อธิบายเรื่องโครงสร้างของเซลล์
3. ค้นคว้าเรื่องเซลล์
4. http://www.smm.org/tissues/

---

Kirsteen Rogers & Corinne Henderson