เรื่องสุขภาพ

ระบบย่อยอาหาร digestive system

เมื่ออาหารเข้าสู่ร่างกาย มันจะถูกสลบายเป็นชิ้นเล็ก ๆ จนสามารถละลายอยู่ในเลือดได้ กระบวนการนี้เรียกว่า การย่อยอาหาร (digestion) ซึ่งเกิดขึ้นในทางเดินอาหาร (digestive tract) โดยเริ่มจากปากไปจนถึงทวารหนัก อาหารจะถูกย่อยสลายในเชิงกลโดยการเคี้ยว และถูกย่อยสลายในเชิงเคมีโดยน้ำย่อย (digestive juice) ที่สร้างมาจากต่อมต่าง ๆ

ขั้นตอนการย่อยอาหาร

1. อาหารถูกบดเคี้ยวในปากและคลุกเคล้ากับน้ำลาย ซึ่งเป็นน้ำย่อยที่หลั่งมาจากต่อมน้ำลาย น้ำลายช่วยทำให้อาหารลื่นไหลลงคอได้ง่ายและยังเป็นการเริ่มต้นย่อยสลายแป้ง ในอาหารให้กลายเป็นน้ำตาลมอลโตส

2. กล้ามเนื้อบริเวณคอหอยจะบังคับให้อาหารเคลื่อนลงไปในหลอดอาหาร ขณะกลืนอาหารฝากล่องเสียงจะเลื่อนมาปิดหลอดลมเอาไว้เพื่อป้องกันให้อาหารตกลงไปในหลอดลม

เรากลืนอาหารได้อย่างไร



3. กล้ามเนื้อหลอดอาหารหดตัวบีบให้อาหารเคลื่อนที่เป็นจังหวะลงไปตามหลอดอาหาร เข้าสู่กระเพาะอาหารลักษระนี้เยกว่า การบีบรูด จะเกิดขึ้นตลอดทางเดินอาหาร

4. อาหารที่อยู่ในกระเพาะอาหารจะถูกคุกเคล้ากับน้ำย่อยกระเพาะอาหารอันเป็นการเริ่มต้นย่อยสารโปรตีน ในน้ำย่อยยังมีกรดไฮโดรคลอริกที่สามารถฆ่าเชื้อโรคในอาหารได้อีกด้วยผนังบุภายในกระเพาะอาหารจะมีรอยพับ เมื่อมีอาหารในกระเพาะอาหาร รอยพับเหล่านี้จะถูกยืดให้แบนราบลง


5. อาหารเคลื่อนที่เข้าสู่ลำไส้เล็ก ซึ่งแบ่งออกเป็น 3 ส่วน คือ ลำไส้เล็กส่วนต้น ลำไส้เล็กส่วนกลาง และ ลำไส้เล้กส่วนปลาย ภายในลำไส้เล้กส่วนต้นมีน้ำย่อยที่สร้างโดยตับและตับอ่อน (ดูภาพ)  ย่อยสลายไขมัน โปรตีน และแป้ง




6. ผนักบุภายในของลำไส้เล้กโดยเฉพาะลำไส้เล็กส่วนปลายมีลํกษณะเป็นติ่งเล็ก ๆ ยื่นออกมาคล้ายนิ้วมือ เรียกว่า วิลไล (villi) เพื่อเพิ่มพื้นที่ผิวในการดูดซึมอาหารของลำไส้ วิลไล ประกอบด้วยหลอดเลือดเล้ก ๆ ซึ่งดูดซึมสารอาหารที่ถูกย่อยแล้วส่งต่อไปยังตับ เพื่อแปรรูปก่อนส่งต่อไปทั่วร่างกาย




7.น้ำและอาหารที่ไม่สามารถย่อยได้ เฃ่น กากใยอาหารจะเคลื่อนที่ไปยังลำไส้ใหญ่ส่วนแรกที่เรียกว่า ใส้ไหญ่ น้ำจะถูกดูดซึมกลับสู่กระแสเลือด
กากใยอาหารหรืออาหารหยาบ เป็นคาร์โบไฮเดรดชนิดหนึ่งพบมากในรำข้าว ขนมปัง ผัก และผลไม้ ร่างกายคนเราไม่สามารถย่อยได้ เมื่อมันพองตัว จะช่วยกระตุ้นให้ลำไส้ขับเคลื่อนอาหารได้ดีขึ้น

8. กากใยอาหารที่เหลือมีลักษณะกึ่งแข็งกึ่งเหลวซึ่งเรียกว่า อุจจาระ จะผ่านเข้าสู่ลำไส้เใหญ่ส่วนที่สองที่เรียกว่า ไส้ตรง และถูกบีบดันผ่านทวารหนักออกมาเป็นอุจจาระ
 

ต่อมน้ำย่อย

ต่อมน้ำย่อยจะสร้างน้ำยอ่ยซึ่งเป็นของเหลวที่ใช้ในการย่อยอาหารออกมา น้ำย่อยส่วนมากมีสารเคมีที่เรียกว่า เอนไซม์ย่อยอาหาร ต่อมน้ำน่อยบางชนิดมีขนาดเล็กมากและฝังตัวอยู่ในฝนังอวัยวะย่อยอาหาร เช่น ต่อมน้ำย่อยกระเพาะอาหาร ต่อมบางชนิดมีขนาดใหญ่ อยู่แยกออกมาต่างหาก เช่น ต่อมน้ำลาย



ต่อมน้ำย่อยที่มีขนาดใหญ่ ได้แก่ตับและตับอ่อน ตับสร้างของเหลวสีเขียว เรียกว่า น้ำดี มีฤทธ์คล้ายฝงซักฟอก ในการทำให้ไขมันแตกตัวและเอนไซม์สามารถย่อยได้ น้ำดีถูกเก็บอยู่ในถุงน้ำดี ตับอ่อนสร้างน้ำย่อยตับอ่อน ซึ่งมีเอนไซม์ ย่อยไขมัน โปรตีน แป้ง ตับและตับอ่อนยังมีหน้าที่สำคัญอย่างอื่นอีกด้วย เช่น ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด
โปรตีนทำให้ร่างกายเจริญเติบโตซอมแซมส่วนที่สึกหรอ และจำเป้นต่อการทำงานต่าง ๆ ภายในร่างกายพบในเนื้อสัตว์ ปลา ไข่ เกาลัด นม และถั่ว เป็นต้น




 
Or Health Digestive System 101
Library of science Humen Body แปลโดย นายแพทย์อภิชัย ชัยดรุณ
picture:www.usborne-quicklinks.com

ความรู้เพิ่มเติม
ระบบย่อยอาหาร
การเดินทางภายในร่างกายของคุณ
Human digestive system - How it works! (Animation)

 
Kirsteen Rogers & Corinne Henderson